Ik ben weer aan het schrijven... Bekijk Mooie Dingen

Kan de overheid mantelzorgers dwingen om gratis te werken? 

Geschreven door Huib, gepubliceerd op 12/01/17

Kan de overheid mantelzorgers dwingen om gratis te werken?  

De Centrale Raad van Beroep heeft deze week de gemeente Etten-Leur teruggefloten. Volgens een artikel in de Volkskrant had die gemeente van een hulpbehoevende vrouw het persoonsgebonden budget beëindigd. Met dit geld betaalde zij haar dochter om haar huis schoon te maken. Volgens Etten-Leur zou de dochter dat gratis moeten doen, als mantelzorger.

Volgens de uitspraak van de rechtbank gaat het om slechts twee uur per week. Kennelijk vindt een lokale overheid het zinvoller om gemeenschapsgelden aan een advocatenkantoor te besteden.

De Volkskrant citeert Hoogleraar sociale zekerheid Gijsbert Vonk van de Rijksuniversiteit Groningen: ‘De staatssecretaris let handig op de schatkist, staat aan de zijlijn, en zadelt de gemeenten op met het probleem de bezuinigingen op te lossen en toch de nodige zorg te bieden.‘ Sinds de nationale overheid aankondigde zich terug te trekken en participatie te willen bevorderen, is in mijn ogen het omgekeerde gebeurd.

Geld dat besteed zou moeten worden aan zorg, gaat in toenemende mate naar commerciële partijen en met name naar het topkader daarvan. Professor dr. Andre Wierdsma, mijn collega bij Nyenrode die ik altijd als uitsmijter inzette in mijn Masterclasses voor Professionele Dienstverleners, omschreef dat zo: “we willen regelmaat, maar we nemen maatregelen.”

Gelukkig ben ik gezegend met een netwerk van intelligente en betrokken mensen, die hier meer van begrijpen dan ik. Waaronder een oud-topambtenaar, die de ontwikkeling van de WMO van dichtbij heeft gevolgd. Hij zegt er het volgende over: “In Nederland geven 3,5 miljoen mensen hulp en steun aan een hulpbehoevende of zieke partner, kind, ander familielid, vriend of buur. Ongeveer 450.000 mantelzorgers zijn volgens Mezzo zwaar of overbelast als gevolg van hun zorgtaken.

De gemeenten zijn vanaf 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de WMO en moeten de rijk bezuiniging op de WMO realiseren. Gevolg: er komen meer zorgtaken te liggen bij mantelzorgers. Echter: de uitspraak van de rechter in de zaak Etten-Leur laat zien, dat de gemeente niet kan afdwingen, dat de dochter de zorg voor haar zorgbehoevende moeder gratis als mantelzorger uit voert.

Gemeenten hebben een zwaarder takenpakket gekregen als gevolg van de decentralisaties. Zij hebben deze taken op hun bordje gekregen en waren [zijn] niet goed geëquipeerd. Lokaal zijn de verschillen groot. Kan ook niet anders want het heeft ook te maken met de samenstelling van de inwoners van de gemeente. 

Binnen een kader hebben de gemeenten beleidsvrijheid, waardoor er ‘binnen de geest van de wet kan worden gehandeld’. Vrijheid is mooi, maar in de vrijheid is de ambtelijke stuip om zich in te dekken op zodanige wijze dat de vrijheid niet ten koste gaat van de politieke- en de ambtelijke ambtsdragers. Ten behoeve van deze beheersstuip worden er protocollen en processen opgesteld, kwaliteitsambtenaren aangesteld, controle ambtenaren benoemd, die hebben vervolgens allemaal weer een coordinator nodig en die coördinatoren moeten weer gemanaged worden.

Hierin gaan miljoenen aan loonkosten en inhuur van derden om, want gemeenten die dit niet intern ambtelijk kunnen inregelen huren deze beheerstaken in bij dure bureaus. De cijfers zijn dramatisch en als je de cijfers die gemoeid zijn met deze beheersstuip afzet tegen afbreukrisico van een steeds groter wordende groep mantelzorgers die zelf in de problemen komt, dan zijn we ver voorbij de vraag hoe we het zover hebben kunnen laten komen.”

Als een Pavlov-reactie kiezen bestuurders en instanties steeds weer voor superoplossingen, die vooral tot meer problemen leiden. Hoe meer er bezuinigd moet worden, hoe sterker deze neiging lijkt te zijn. Een fusie van het UWV en de VSB. Controle op de controle van de controle. Verplichte vaccinaties. Superziekenhuizen. “Er zitten geen gaten aan mijn kant van de boot”, lijkt het devies steeds weer.

Mijn vriend Cees Hamelink, die de Epiloog van ‘Teken aan de Wand’ heeft geschreven, werd vorige week door een bestuurder van het VU Ziekenhuis gevraagd wat hij van Superziekenhuizen vond. “Als het de bedoeling is dat er nog meer mensen dood gaan door onnodige fouten en verkeerde medicijnen, zou ik dat zeker doen!”, antwoordde hij vrolijk. Dat zette toch wel aan tot denken.

Hij duidt deze ontwikkelingen als de neiging om oprechte menselijke behoeftes, zoals de behoefte aan zorg en medeleven, te organiseren in instituten en protocollen. Gelukkig vertelt hij ook hoe het anders kan.

Professor Jan Rotmans, hoogleraar Duurzaamheid en Transitie aan de Erasmus universiteit ziet ook dat de samenleving kantelt van een verticaal geordende, centraal aangestuurde top-down samenleving naar een horizontale, decentrale, bottom-up samenleving met verbanden, zoals gemeenschappen, coöperaties en virtuele en fysieke netwerken.

Ik heb de gemeente Etten-Leur gebeld met de vraag hoeveel zij aan deze zaak hebben uitgegeven, zowel aan interne uren als aan externe kosten. En dan ook maar meteen de vraag wat zij jaarlijks uitgeven aan kosten voor hun eigen schoonmaakbedrijf. Ik was eigenlijk benieuwd of die ook gratis werken. Ik werd hier keurig over teruggebeld, maar de gerechtskosten kreeg ik niet te horen. Wel vertelde de communicatie-medewerkster mij dat het schoonmaakbedrijf weliswaar niet gratis werkte, maar wel bemand werd door gehandicapten. Voor de inhoudelijke afweging om een rechtszaak te starten, verwees zij mij naar het interview op Radio 1.

Hoe langer ik luisterde, hoe minder ik er iets van begreep. Wel bleef ik met een katterig gevoel en een vraag achter. Is het niet eens tijd om te stoppen om alles tot een budgetpost te reduceren? Onderwijs was ooit een verworvenheid en is inmiddels een verplichting. Met dramatische gevolgen voor zieke kinderen als gevolg, zoals ook weer helder werd in het interview dat ik vorige week met advocaat Richard Korver mocht doen.

Mantelzorg is iets dat mensen uit liefde doen en waar gemeenschapsgelden als middel voor ingezet kunnen worden om dat mogelijk te maken. In de huidige rechtszaak werd het kennelijk gezien als een verplichting van de dochter, die toch al werkeloos was. Misschien zou een conflict over budget en mandaat tussen nationale en lokale overheden anders kunnen worden uitgevochten dan via de toch al lege portemonnee van een hulpbehoevende oudere dame?

Hopelijk blijft mantelzorg wat het was: een oprecht gebaar van naastenliefde, waarbij de overheid faciliteert in plaats van afdwingt. Voorlopig lijkt decentralisatie vooral een manier te zijn om de schuld voor interne financiële problemen binnen de overheden rond te schuiven.

Spreadsheet-management, heette dat in mijn oude vakgebied. Voor taalliefhebbers: ‘to spread sheet’ schijnt in het Fries ‘breed schijten’ te betekenen.

 

Huib Kraaijeveld

Auteur van ‘Teken aan de Wand’ en oprichter van de On Lyme Foundation

drs. Huib Kraaijeveld

In: Blog Bureaucratie Lyme Nonsense Sociaal

"Dit boek geeft een perfecte beschrijving van de bezoeking van miljoenen patienten die lijden aan chronische Lyme in vele landen over de hele wereld."
Prof. Christian Perronne, Frankrijk

"Een geschenk van waarheid en passie Dit boek is een geschenk van waarheid, passie en mededogen voor de mensheid."
Mia Morales, Lyme patient, VS

"Ik ontving dit boek letterlijk op de dag dat ik besloot om mijn leven te beëindigen. Huh?! Yep. Ik ben 35 jaar oud en ben daarvan 19 jaar ziek geweest. Nu weet ik waarom: Lyme. Iedereen zou dit boek moeten lezen!"
Miranda, Nederland

"Dit boek biedt een nieuwe, praktische en mensgerichte manier om informatie over gezondheid te benaderen. Het luidt ook een nieuwe tijd in waarin wij samen kunnen werken aan gezondheid en bloei."
Kim Schimmler, arts, Duitsland

"Dit pionierswerk maakte mij glashelder dat "when 'i' becomes 'we', even illness becomes wellness"."
Frans Vermeulen, journalist, Nederland

"In zijn cruciale werk over de Ziekte van Lyme pretendeert Huib Kraaijeveld als toegewijd sociaal onderzoeker niet alle antwoorden te hebben, maar leidt hij ons langs de verontrustende en essentiële vragen."
Prof. Cees Hamelink, professor Communicatiewetenschappen & Mensenrechten, Nederland & Aruba

"Dit boek leest als een thriller! Het raakte mij diep en ik ben er zeker van dat het de toekomst zal veranderen."
Linda Graanoogst, journalist, Nederland

"De tranen over mijn wangen stromen en dat is een goed teken. Dit boek slaat de spijker op z'n kop: mensen met Lyme hebben 'begrip' nodig. Ik zou graag willen dat mijn eigen partner het leest."
Anodea Judith, PhD & auteur, VS

"Wat een bewustmakend perspectief! Huib heeft succesvol een kwantumsprong gemaakt in hoe gewone mensen de Ziekte van Lyme kunnen begrijpen en kunnen managen."
John Wongcw, auteur, Singapore

"Een echte en niet-pretentieuze gids voor verzorgers om Lyme te begrijpen. Dit boek zal je helpen om precies te begrijpen waar jouw vriend doorheen gaat; ongeacht de symptomen die zij hebben. Dit boek kan levens redden!"
Cheryl Versalle, Lyme patient, VS

"Dit boek dat leest als een spannende roman, ware het niet dat het hier om een bloedserieus onderwerp gaat. Het roept op tot bijdragen, schenken en zorgen voor elkaar en onze wereld. Lees en huiver, voel en handel!"
Manfred van Doorn, leiderschapsexpert, Nederland

"Een creatieve en zeer intelligente visie om nog dieper in de wereld van Lyme te duiken, verder te kijken naar jezelf, de ander, maar ook de hele wereld om je heen. Dit gebeurt op een warme manier, zodat je op een krachtige, bevlogen wijze je reis kan vervolgen."
Vriendin van iemand met Lyme, Nederland

"Dit boek geeft aan dat Lyme een seksueel overdraagbare ziekte kan zijn. Dit zal een golf van bewustzijn over de hele wereld veroorzaken. Net als het kind deed in het oude sprookje "De Nieuwe Kleren van de Keizer", dat uitriep: “Maar de keizer is naakt!""
Ola Aniel Petterson, campagneleider SOA's, Zweden

"Wat een briljant sociologisch werk! Ik ben er zeker van dat het veel impact zal hebben."
Professor Neuropathie, Duitsland

"Dit boek is een grote ‘eye opener’, zowel voor vrienden van mensen met Lyme als voor mensen die zelf Lyme hebben. Of eigenlijk ieder ander gezondheidsprobleem."
Martin Möhrke, medisch onderzoeksleider, Europa

"Ik kan geen enkel ander boek meer langer dan twee minuten lezen, in deze hel die 'Lyme' heet. Maar met dit boek kan gewoon niet stoppen! Ik had het al uren geleden weg moeten leggen om het huis schoon te maken. Maar dat lukt gewoon niet."
Ineke, echtgenote van een man met Lyme, Nederland

"Dit boek is een verademing om te lezen. Het biedt de lezer zacht kaarslicht en kameraadschap rondom het kampvuur op een donkere en vaak eenzame reis."
Laura Bruno, intuïtieve Lyme expert, VS

"Een erg eerlijke en toch geestige manier om de mensen met Lyme te helpen. Dit boek staat vol ideeën hoe je jouw zieke dierbare kan helpen op zijn reis, als reisgenootn op deze bizarre reis bizarre reis die ‘Lyme” heet."
Lisa Hilton, Lyme activiste, VS

"De persoonlijke ervaringen en de scherpe geest van de auteur zorgen samen voor een ongelooflijk inspirerend en bewustmakend boek, met een visie die aan de voet staat van een nieuw tijdperk van hernieuwde onderzoeken, visies en behandelmethoden."
Kara, ex-patiënte ziekte van Crohn, Nederland

"UItdagend, informatief en erg goed leesbaar! Dit is een absolute 'eye-opener' voor diegenen die zich niet bewust zijn van wat de reis van Lyme allemaal omvat."
Terri Mackinnon-Cross, President WorldLymeDay.com, Canada

"Dit boek samen lezen was als een pleister op een open wonde."
Sara, Lyme patiënte, België

"Heel indringend geschreven op basis van intensieve, bijna existentiële persoonlijke ervaringen, geeft dit boek een helder overzicht van alle relevante informatie voor zowel patiënten als omstanders."
Jan Eendebak, oud-voorzitter Stichting Tekenbeetziektes, Nederland

"Een verademing om te lezen, geschreven door een ervaringsdeskundige die met veel toewijding zijn pad met ons deelt, en briljant geschreven."
Muna, moeder van een dochter met chronische Lyme

"Speels, schrikbarend, informatief en bemoedigend tegelijk."
Merel, kinesiologe, Nederland

"Uitdagend en inzicht gevend. Ik heb dit boek aan vele van mijn patiënten 'voorgeschreven' en bij de meeste werd verbazing gevolgd door herkenning. Een absolute aanrader voor iedereen met (nu nog) onverklaarbare klachten."
Duco Kanij, Osteopaat, Nederland

"Een absolute aanrader voor iedereen rondom Lyme of voor diegene die graag meer willen weten. Het boek begeleidt u door een labyrint met de wegwijzers alvast op de juiste plek."
Eugenie van der Linden, ex-Lyme patiënte en therapeut, Nederland

"Teken aan de Wand is een absolute 'must read' voor iedereen! Voor patiënten, voor familie en vrienden en voor artsen om te leren dat ze niet te snel 'onverklaarbare' klachten mogen afdoen als 'psychisch'!"
Anne Fierlafijn, arts, België

"Dit is anders dan ieder ander boek dat ik over Lyme heb gelezen. Het appelleert aan een hoger bewustzijn en is op een introspectieve manier analytisch, waardoor het prettig is om te lezen. Dit boek doet op een hartverwarmende manier inzien dat geen Lyme patiënt ooit alleen is."
Thomas Grier, bioloog, VS

"Dit boek laat zien hoe zorgzame vrienden in kunnen grijpen door hulp en bondgenootschap te bieden bij een potentieel ernstige en zeer complexe ziekte, die nog steeds slecht wordt begrepen door de mensheid."
Kenneth Liegner, arts, VS

Bekijk hoe wij omgaan met persoonsgegevens in onze Privacyverklaring.